آلرژی چیست؟ | همه چیز درباره انواع آلرژی از پیشگیری تا درمان

آلرژی چیست؟

همان طور که می دانید سیستم ایمنی بدن انسان ها به گونه ای است که در مواجهه با عوامل آسیب زا نظیر انواع ویروس و باکتری از خود واکنش نشان می دهد. در برخی از موارد ممکن است بدن فرد ماده ای بی ضرر را به عنوان ماده خطر آفرین شناسایی نموده و در برابر آن از خود واکنش نشان دهد. این واکنش در واقع همان چیزی است که اصطلاحا از آن به عنوان «آلرژی» یاد می شود.

به بیان دیگر می توان گفت که آلرژی یا حساسیت به واکنش بیش از اندازه سیستم ایمنی بدن در برابر عواملی گفته می شود که برای بدن خطر آفرین نیستند، اما سیستم ایمنی به اشتباه آن ها را خطرناک تلقی کرده و در مواجهه با آن ها به شدت واکنش نشان می دهد.

دلایل ابتلا به آلرژی چیست؟

تمامی افراد آلرژی و علائم آن را تجربه نمی کنند. در اغلب موارد، حساسیت ها ارثی بوده و از پدر یا مادر به فرزندان آن ها منتقل می شود. در صورتی که یکی از والدین فرد یکی از انواع حساسیت را داشته باشد، احتمال ابتلای فرزندان به این حساسیت 50% می باشد. این در حالی است که در صورت حساس بودن هر دو والد، این احتمال تا 75% افزایش می یابد.

لازم به ذکر است که این نکته بدین معنا نیست که تمامی فرزندان از پدر یا مادر خود حساسیت به موارد مختلف را به ارث می برند، ممکن است فرد تنها نقش انتقال دهنده داشته و علی رغم وجود زمینه حساسیت در بدن خود، نسبت به هیچ ماده خاصی دچار حساسیت نشود.

عوامل آلرژی زا

با شناسایی عامل حساسیت زا (آلرژن) توسط سیستم دفاعی بدن، مقدار زیادی پادتن در بدن تولید می شود تا به این عوامل آسیب زا حمله ور شده و آن ها را از بین ببرد. این پادتن های تولید شده در بدن برای هر ماده ای متفاوت می باشد.

طی این فرایند، واسطه های التهابی شیمیایی نظیر هیستامین از گلبول های سفید ترشح شده و علائم نامطلوبی را برای فرد به دنبال دارند که به عنوان علائم آلرژی شناخته می شوند.

عوامل آلرژی زا یا همان آلرژن ها در افراد مختلف با یکدیگر متفاوت می باشد. با این حال برخی از این موارد شایع تر بوده و افراد بیشتری را با خود درگیر می کنند. از جمله رایج ترین آلرژن ها می توان به گرد و غبار، کپک ها، گرده گیاهان، برخی از مواد خوراکی و حتی مواد شوینده و … اشاره کرد.

این عوامل را می توان به دو دسته خوراکی و محیطی تقسیم نمود:

عوامل خوراکی

• آجیل و مغزها، به ویژه بادام زمینی
• ماهی، میگو و صدف
• لبنیات
• تخم مرغ
• سویا و فراورده های آن
• گندم
• برخی میوه ها نظیر موز یا کیوی
• عسل

عوامل محیطی

• گرد و غبار
• گرده گیاهان
• کپک
• خز حیوانات
• نیش زنبور
• مواد شوینده
• دود تنباکو
• کائوچو (لاتکس)
• آلودگی

نشانه ها و علائم آلرژی چیست؟

افرادی که به عامل یا عوامل خاصی حساسیت داشته باشند، در مواجهه با آن ها دچار علائم خاصی می شوند. این علائم ثابت نیستند و بسته به نوع و میزان حساسیت افراد، متفاوت می باشد.

با این حال برخی از رایج ترین علائم آن عبارت است از:

• گرفتگی و احتقان بینی، خارش، آبریزش و ترشح نامتعارف بینی
• عطسه و سرفه
• التهاب، قرمزی، ترشح، خارش و اشک آلود شدن چشم ها
• جوش و آکنه، کهیر، اگزما یا سایر علائم حساسیت پوستی
• خارش گوش ها یا سقف دهان
• کوتاه شدن نفس و اختلال در تنفس، خس خس سینه، تنگی نفس یا حتی آسم در موارد شدیدتر

بیشتر بخوانید: دلایل خارش پوست

به طور کلی می توان این علائم را به سه دسته خفیف، متوسط و حاد تقسیم نمود. علائم خفیف، تنها در یک ناحیه از بدن باقی مانده و به سایر اعضای بدن منتقل نمی شوند. التهاب و آبریزش از چشم از جمله علائمی هستند که در این دسته بندی جای دارند.

دسته دوم، علائم متوسط هستند که ممکن است به سایر قسمت های بدن نیز منتقل شوند، اما خطر چندانی برای فرد به دنبال ندارند. به عنوان مثال، خارش چشم ممکن است به خارش گلو یا حتی تنگی نفس نیز بیانجامد.

واکنش های حاد یا آنافیلاکسی، اتفاقی نادر هستند که در دسته فوریت های پزشکی جای دارد. این علائم می توانند سلامتی فرد را به خطر انداخته و اثرات جبران ناپذیری به دنبال داشته باشند. این دسته از علائم اغلب از خارش چشم و چهره آغاز شده و در عرض چند دقیقه در کل بدن پخش می شوند. گرفتگی ماهیچه ها، درد معده، اسهال و تهوع از جمله علائمی هستند که به مرور زمان فرد به آن دچار می شود.

همچنین ممکن است مجاری تنفسی و گوارشی فرد ملتهب شده و فرد برای تنفس یا بلع با مشکل رو به رو شود. با توجه به این که افت شدید فشار خون نتایجی نظیر کاهش هوشیاری، آشفتگی ذهن، سرگیجه و … را به دنبال دارد، می توان این علائم را نیز در دسته واکنش های آلرژیک حاد بدن دسته بندی نمود.

عوارض و نتایج نامطلوب آلرژی چیست؟

واکنش های آلرژیک همیشه هم بدون عوارض نیستند. پیش از این به دسته ای از این واکنش ها اشاره کردیم که نشانه های بسیار حادی داشتند.

توجه داشته باشید که آنافیلاکسی می تواند نتایج نامطلوبی نظیر کهیر، خارش در تمام بخش های بدن، تنگی نفس، خس خس سینه، گرفتگی گلو، خش دار شدن صدا، احساس سوزش و خارش در دست ها، پاها، لب ها، حتی پوست سر یا پوست نواحی مختلف بدن را به دنبال داشته باشد. بروز این علائم نشانه خطرناکی است و فرد باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کند.

توجه: افرادی که به یکی از انواع آلرژی مبتلا هستند، ببشتر از سایرین در معرض ابتلا به حساسیت نسبت به دیگر آلرژن ها قرار دارند. همچنین خطر ابتلا به مشکلاتی نظیر آسم، سینوزیت، اگزما، عفونت ریه و گوش در این دسته از افراد بیشتر از سایرین است.

همانندی نشانه های حساسیت و سرماخوردگی

علائم حساسیت و سرماخوردگی تا حد زیادی به یکدیگر شباهت دارند. همین نکته موجب شده است تا تشخیص آن به دقت و توجه بیشتری نیاز داشته و از اهمیت بالایی برخوردار باشد. برای تشخیص آلرژی از سرماخوردگی، باید به نشانه هایی توجه کنید که تنها در یکی از این دو حالت نمایان می شود.

به عنوان مثال، بدن درد و کوفتگی ممکن است در زمان سرماخوردگی برای فرد رخ دهد، اما حساسیت چنین نشانه ای ندارد. کهیر و خارش پوستی، دو نشانه دیگر هستند که در برخی از موارد در زمان بروز علائم حساسیت به چشم می خورند اما در سرماخوردگی چنین علائمی وجود ندارد.

علت آلرژی را بشناسید…

سلول های ایمنی بدن در نواحی مختلف بدن شامل پوست، بینی، چشم ها، گلو، سینوس ها، دیواره معده، ریه ها و … واقع شده اند. به همین علت اغلب واکنش های آلرژیک و علائم آن در این نواحی از بدن رخ می دهد. آلرژن ها از طریق استنشاق، بلع، یا تماس مستقیم با پوست سیستم ایمنی بدن را تحریک نموده و سلول های آن را به بروز علائم آلرژیک وادار می کنند.

در صورتی که عامل بروز حساسیت در هوا معلق بوده و از طریق چشم یا بینی به بدن فرد وارد شده و مسیر خود را تا ریه ادامه دهد، علائم آن در همین نقاط مشاهده می شود. این در حالی است که ورود آلرژن ها به دهان، معده و سایر بخش های دستگاه گوارش موجب می شود تا علائم آلرژی متفاوت بوده و در این بخش از بدن نمایان شود.

انواع آلرژی (حساسیت)

انواع حسایت بر اساس نوع آلرژن و عامل آن دسته بندی می شود:

• گرد و غبار
• برخی مواد غذایی
• نیش حشرات
• دانه و گرده گیاهان
• آلرژی تنفسی (حساسیت نسبت به گرده گیاهان، ذرات معلق در هوا، کرک و شوره بدن حیوانات و …)
• پر پرندگان
• سوسک ها و مواد دفعی آن ها
• داروهایی مثل پنی سیلین
• کپک ها
• مواد شیمیایی
• پروتئین های حیوانی، روغن و مواد دفعی حیوانات

آلرژی تنگی نفس

پیش از این نیز گفتیم که التهاب یکی از اولین علائمی است که بدن در مواجهه با آلرژن ها از خود نشان می دهد. در صورتی که مواد آلرژی زا از طریق بینی یا دهان به مجاری تنفسی و گوارشی فرد وارد شود، باعث التهاب در این مجاری می شود. به این ترتیب فرد برای بلع یا حتی تنفس با مشکل رو به رو می شود. در چنین شرایطی گفته می شود که فرد به آلرژی تنگی نفس یا آلرژی تنفسی دچار شده است.

آلرژی غذایی

این نوع حساسیت یکی از رایج ترین انواع آن است. افرادی که به آلرژی غذایی مبتلا هستند، باید توجه ویژه ای به رژیم غذایی خود داشته باشند. بدن این افراد نسبت به یک یا چند نوع ماده غذایی خاص حساس بوده و به هیچ عنوان نباید از آن در وعده های غذایی خود استفاده نمایند.

بهترین راه برای تشخیص آلرژی غذایی، تست کردن مواد غذایی مختلف به شکلی کاملا کنترل شده می باشد. به این ترتیب فرد می تواند تشخیص دهد که به چه ماده غذایی حساسیت دارد و از مصرف آن خودداری کند.

آلرژی دارویی

برخی از افراد تنها نسبت به دسته خاصی از داروها حساس هستند. آلرژی به آنتی بیوتیک ها یکی از شایع ترین انواع حساسیت های دارویی است. مصرف برخی از داروها نیز عوارضی دارد که در دسته واکنش های آلرژیک قرار می گیرند. کهیر، خارش پوست، بثورات پوستی، تورم صورت، خس خس سینه، آنافیلاکسی و … نمونه هایی از این عوارض دارویی هستند.

آلرژی به پنی سیلین نمونه ای رایج از حساسیت دارویی است که نشانه هایی نظیر تنگی نفس ناگهانی، خس خس سینه، خشونت صدا، تورم زبان و دهان، کهیر و خارش در تمام بدن،تهوع و استفراغ، تپش قلب و افزایش ضربان، سرگیجه، کاهش هوشیاری، گزگز و سوزن سوزن شدن دست ها، پاها، لب ها و حتی پوست سر را به دنبال دارد.

پیشگیری از آلرژی و حساسیت

ساده ترین راه برای جلوگیری از بروز آلرژی، این است که مادران باردار به اندازه کافی از انواع مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان، زینک و سلنیوم تغذیه کنند. به این ترتیب نه تنها احتمال دچار شدن کودک به حساسیت کاهش می یابد، بلکه احتمال ابتلا به آسم، خس خس سینه و اگزما در دوران خردسالی نیز کاهش می یابد.

علاوه بر این، پس از تولد تا هفده هفتگی نوزاد، به هیچ عنوان از خوراکی های سفت و متنوع در رژیم غذایی کودک استفاده نفرمایید. این کار خطر ابتلای نوزاد به آلرژی را افزایش می دهد.

روش های تشخیص آلرژی چیست؟

بهترین راه برای تشخیص آلرژی این است که تاریخچه خانوادگی فرد و سبک زندگی آن ها توسط پزشک مورد بررسی قرار بگیرد. انجام آزمایش خون یا تست پوستی آلرژی از جمله دیگر روش هایی است که به تشخیص دقیق تر حساسیت کمک می کند.

شناخت علائم، بررسی طول مدت بروز آن ها و آگاهی از عوامل ایجاد حساسیت، در رابطه با نحوه تشخیص آلرژی به شما کمک می کند. تمام این موارد را به دقت بررسی کرده و دقت کافی به آن ها داشته باشید تا در زمان مراجعه به پزشک بتوانید بهترین نتیجه را دریافت نمایید.

چطور از آلرژی پیشگیری کنیم؟

• استفاده از مکمل های غذایی حاوی ویتامین سی و امگا 3
• اجتناب از بوی عطر و اسپری
• جلوگیری از تماس با گرده گیاهان، گرد و غبار به ویژه در فصل بهار
• پرهیز از محیط های آلوده و مملو از دود دخانیات
• عدم حضور در محیط های شلوغ و پرجمعیت
• عدم تماس مستقیم با باد پنکه و کولر
• گردگیری خانه حداقل یک بار در هفته
• عدم استفاده از فرش، گلیم یا هر نوع پوشش پشمی و پرزدار در خانه، به ویژه در اتاق کودکان
• شستشوی هفتگی اسباب بازی های پشمی
• استفاده از پوشش پارچه ای در هر دو طرف پتو
• استفاده از شال گردن یا هر چیز دیگری به عنوان یک لایه محافظ برای جلوگیری از برخورد مستقیم با هوای سرد
• شستن بالش و تمیز کردن ملحفه به صورت منظم
• کاهش تماس با مواد شوینده اسیدی، وایتکس و حشره کش
• عدم نگهداری از حیوانات، به ویژه حیواناتی نظیر سگ، گربه و خرگوش

درمان آلرژی و درمان حساسیت به چه صورت است؟

گفتیم که حساسیت در افراد مختلف با علائم متنوعی بروز پیدا می کند. از این رو درمان مشخص و ثابتی برای آن وجود نداشته و نمی توان نسخه ثابتی برای آن تعیین کرد. با این حال، روش هایی وجود دارد که از بروز علائم آلرژی پیشگیری نموده و با کاهش شدت این علائم، آن ها را کنترل می کند.

مصرف انواع آنتی هیستامین ها به صورت خوراکی یا تنفسی از جمله اقداماتی است که در راستای کنترل و درمان حساسیت انجام می شود. برخی از این داروها عبارت است از:

• انواع آنتی هیستامین نظیر دیفن هیدرامین
• کورتیکواستروئیدها
• سیتریزین
• لوراتادین
• کرومولین سدیم
• ضد احتقان
• تعدیل کننده های لوکوترین

توجه: این داروها را حتما با مشورت پزشک یا داروساز مصرف نمایید.

درمان گیاهی آلرژی

رعایت رژیم غذایی مناسب یکی از مهم ترین اقداماتی است که می توان به عنوان درمان گیاهی آلرژی از آن یاد کرد. اگرچه این کار راه حلی دائمی نیست، اما به بهبود سطح سلامتی بدن شما کمک نموده و تا حد زیادی به کنترل آن کمک می کند.

به عنوان نمونه ای از درمان گیاهی آلرژی می توانیم به گفته ابن سینا اشاره کنیم. بر اساس اطلاعات به دست آمده از کتاب های طب سنتی، مصرف آب سیب و یا کاهو سکنجبین تاثیر به سزایی در تسکین آلرژی دارد. علاوه بر این، مواد غذایی دیگری نیز وجود دارد که مصرف آن ها به بهبود علائم حساسیت کمک می کند. سوپ جو، حریره بادام، روغن های عصاره ای نظیر روغن اسطوخودوس، اکالیپتوس، لیمو، نعنا، ریحان، درخت چای، زنجبیل، بنفشه، گل شمعدانی و … نمونه های دیگری از درمان گیاهی این واکنش ها هستند.

برای آلرژی چی بخوریم؟

مصرف سبزیجات حاوی کوئرستین به شما کمک می کند تا واکنش های هیستامین و در نتیجه علائم حساسیت را کاهش دهید. پیاز، فلفل، جعفری، انواع توت ها و … از جمله سبزیجاتی هستند که در این دسته بندی جای دارند.

عسل به عنوان یک ماده طبیعی، نقش پررنگی در کاهش علائم آلرژیک ایفا می کند. در صورتی که بدن شما به عسل حساسیت نشان نمی دهد، در ابتدای هر فصل حتما از آن استفاده کنید تا از ابتلا به حساسیت های فصلی جلوگیری نمایید.

کیوی، پرتقال و سایر مرکبات، منبعی غنی از ویتامین سی هستند که می توانند به قطع شدن واکنش های هیستامین کمک نمایند. در زمان استفاده از این میوه ها توجه داشته باشید که هیچ یک از آن ها در لیست عوامل حساسیت زا برای بدن شما قرار نداشته باشد.

آناناس میوه مفید دیگری است که در این زمینه به شما کمک می کند. آنزیم بروملین در بهبود بیماری هایی نظیر آسم و یا کاهش واکنش های تحریکی تاثیرگذار است و از همین طریق مانع از بروز علائم حساسیت در بدن شما می شود.

اسیدهای چرب امگا 3 در ماهی به وفور یافت می شود. جای دادن دو وعده ماهی در رژیم غذایی هفتگی به شما کمک می کند تا التهابات کمتری را تجربه کرده و احتمال ابتلا به رینیت آلرژیک در بدن شما کاهش یابد.

کفیر منبعی سرشار از پروبیوتیک است که در مواد غذایی مخمر موجود بوده و به سلامت باکتری های روده کمک می کند. جلوگری از ابتلا به حساسیت های فصلی، کمک به بهبود و درمان انواع آلرژی از جمله فوایدی است که مصرف این ماده غذایی فوق العاده برای بدن به دنبال دارد.

درمان آلرژی پوستی

برای درمان آلرژی پوستی، باید حتما مراقبت های ویژه ای از پوست خود انجام دهید. تا حد امکان از محصولات شوینده اسیدی استفاده نکنید. از تماس پوست خود با آلرژن ها اجتناب کنید. بلافاصله پس از شستن دست ها، از یک کرم مرطوب کننده مناسب استفاده کنید.

درمان آلرژی فصلی

همیشه گفته اند که پیشگیری بهتر از درمان است. بهترین راه برای درمان آلرژی فصلی نیز، دور ماندن از گرده گیاهان و آلرژن هایی است که باعث بروز علائم آن می شوند. فصلی که باعث بروز این علائم در شما می شود را شناسایی کنید و تا حد امکان از قرار گیری در معرض این عوامل پرهیز کنید. توصیه می شود در این زمان ها استفاده از ماسک برای جلوگیری از ورود گرده گیاهان و سایر آلرژن ها به بدن خود را فراموش نکنید.

در پایان…

در این مقاله به طور کامل به بررسی آلرژی، انواع آن، عوامل حساسیت زا، دلایل ابتلا، حتی راهکارهای درمانی و … پرداختیم. امیدواریم که به تمام سوالات شما در این باره پاسخ داده شده باشد. با این حال در صورتی که همچنان نقطه ابهامی برای شما وجود دارد، می توانید از طریق بخش نظرات با ما در ارتباط باشید.