حساسیت پوستی خارش و قرمزی | 3 نوع آلرژی پوستی و علائم آن ها

حساسیت پوست دست و آلرژی به مواد ضدعفونی و شوینده

بسیاری از افراد پوست حساسی دارند که در اثر تماس با کوچکترین محرک ها، به سرعت خشک شده و علائم حساسیت پوستی را از خود نشان می دهد. این افراد باید حتما عوامل حساسیت زا برای پوست خود را شناسایی کنند تا همواره بتوانند از زیبایی و سلامت پوستشان محافظت نمایند. علاوه بر این، مواد شوینده و بهداشتی بر پایه مواد شیمیایی تولید شده اند و به همین دلیل از آن ها به عنوان یکی از اصلی ترین دلایل بروز حساسیت پوست دست یاد می شود.

امروزه و با به وجود آمدن شرایط خاص همه گیری ویروس کرونا، مصرف مواد شوینده و شیمیایی بیش از پیش شده و اهمیت این موضوع افزایش یافته است. از آن جا که اصلی ترین راه مقابله با این ویروس، شستشوی منظم دست ها و ضدعفونی مداوم محیط می باشد، پیشگیری از بروز حساسیت های پوستی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. در این مطلب ضمن معرفی انواع آلرژی و حساسیت های پوستی، نکاتی را بازگو کرده ایم که رعایت آن ها به داشتن پوستی زیبا و سالم کمک می کند.

دلایل بروز حساسیت پوستی

حساسیت پوستی بر اثر عوامل متعددی می توانند ایجاد شوند؛ عوامل محیطی، ارثی و ضعف سیستم ایمنی از جمله دلایل و عامل بروز درماتیت هستند. برخی از رایج ترین موادی که در اطراف ما وجود دارند و می توانند به عنوان یکی از عوامل بروز حساسیت پوستی شناخته شوند، در ادامه به اختصار ذکر شده اند:

• مواد آرایشی، انواع عطر و ادکلن، نرم کننده ها، مواد شوینده، صابون ها و شامپوها، اسپری های خوشبوکننده بدن، رنگ و مواد شیمیایی به کار رفته در البسه، دستکمال های کاغذی، رنگ مو، لوسیون بدن و سایر محصولات سلامتی و زیبایی معطر.
• تماس با مواد شوینده از قبیل پودرها لباسشویی، پودرهای پاک کننده سطوح، مواد سفیدکننده، مایع ظرفشویی، انواع لکه بر، پودرهای کفشوی و … . این مواد باعث از بین رفتن چربی و رطوبت سطح پوست شده و مقاومت آن را در برابر عوامل خارجی کاهش می دهند.
• فلز نیکل به کار رفته در انواع زیور آلات، بدلیجات، دکمه ها، فریم عینک، لوازم آشپزخانه، زیپ لباس، برخی تلفن های همراه و … . حساسیت به نیکل اغلب در نواحی همانند گردن، مچ دست، گوش ها، انگشتان و قوزک پا که تماس بیشتری با موارد ذکر شده دارند، دیده می شود.
• از تاثیر استرس و فشارهای عصبی غافل نشوید! وجود استرس و فشارهای عصبی یکی از عواملی است که پوست را واکنش پذیر، حساس و مستعد حساسیت های پوستی می سازد.
• لاتکس به ماده ای لاستیکی گفته می شود که از صمغ درختی با همین عنوان خارج می شود. این ماده در تولید بادکنک ها، دستکش های یک بار مصرف، اسباب بازی ها و حتی برخی از وسایل بهداشتی کاربرد فراوانی دارد.
• برای افزایش استحکام و دوام برخی محصولات چرمی از مواد شیمیایی، ترکیبات ضد میکروب و ضد قارچ استفاده می شود. وجود این مواد ممکن است باعث بروز مشکلاتی از قبیل حساسیت پوست دست شود.
• واکنش هایپوستی یکی از شایع ترین عوارض دارویی است که اغلب در نتیجه مصرف آنتی بیوتیک ها بروز پیدا می کند. علاوه بر این، تحقیقات حاکی از تشدید راش و بثورات پوستی در زمان مقابله بدن با برخی از انواع عفونت ها می باشد.
• برخی از گیاهان همانند پیچک سمی، بلوط سمی و سماق سمی دارای کیسه های سمی هستند که به آن ها اصطلاحا اوروشیول گفته می شود. تماس با این گیاهان می تواند باعث بروز حساسیت پوستی و واکنش های آلرژیک شود.

 3 نوع آلرژی پوستی و علائم آن ها

1.    اگزما

اگزما یکی از شایع ترین مشکلات و انواع حساسیت پوستی می باشد که با قرمزی، خارش و حتی جوش های کوچکی که به اصطلاح راش نامیده می شوند، همراه شده و بروز می کند. خارش زیاد محل ضایعه از جمله اصلی ترین علائم این مشکل است که می تواند منجر به افزایش التهاب و قرمزی شود. درماتیت آتوپیک، نام دیگر اگزما است.

علائم اگزما

اگزما اغلب از طریق لکه های قرمز رنگ و خارش دار روی گونه ها، چانه و یا پوست سینه کودک بروز می کند. در بزرگسالان نیز با علائمی از قبیل لکه های قرمز رنگ و خارش دار روی گردن، سطح داخلی آرنج و پشت زانو همراه می شود. حتی در موارد حاد ممکن است شاهد ایجاد تاول و ترشح مایع از پوست، ترک خوردن پوست، تورم و … باشید.

بیشتر بخوانید: دلایل خارش پوست

2.    کهیر

کهیر یکی دیگر از حساسیت های پوستی شایع می باشد که با خارش ناحیه محدودی از پوست بدن شروع شده و در ادامه با تورم  قرمزی همان ناحیه همراه خواهد شد. خارش این ناحیه بسته به شدت حساسیت پوست، ممکن است خفیف یا شدید باشد. عوامل مختلفی می توانند در بروز کهیر تاثیرگذار باشند، از جمله عوامل محرک در این نوع حساسیت پوستی می توان به برخی از مواد غذایی، داروها، حتی محرک های فیزیکی از قبیل سرما، فشار، گرما، تماس با دستکش های لاتکس و … اشاره نمود.

3.    درماتیت تماسی

هرگونه اختلال پوستی که در پی تماس پوست با یک ماده خارجی و ایجاد واکنش آلرژیک یا پاسخ تحریکی بروز یابد، اصطلاحا درماتیت تماسی نامیده می شود. در اغلب موارد این ضایعه ناشی از حضور یک ماده محرک بوده و به دنبال آن یک واکنش تحریکی ایجاد می شود.

به طور کلی این حساسیت پوستی به دو نوع اصلی دسته بندی می شود؛ درماتیت تماسی تحریکی و آلرژیک. درماتیت تماسی تحریکی شایع ترین نوع این مشکل بوده و اغلب در اثر تماس پوست با انواع مواد شیمیایی همانند صابون ها، شوینده ها، نرم کننده ها، شامپوها، لوازم آرایشی و بهداشتی، حتی تماس طولانی مدت پوشک با پوست کودکان، حشره کش ها و … ایجاد می شود.

درماتیت تماسی آلرژیک نیز زمانی رخ می دهد که فرد به ماده یا مواد خاصی حساسیت داشته و با آن در تماس بوده است. این نوع حساسیت اغلب در تماس با آنتی بیوتیک ها، زیورآلات، عطر و ادکلن، اقلام تولید شده از لاتکس و … بروز می کند.

علائم درماتیت تماسی

قرمزی، تورم و ایجاد وزیکول روی پوست از جمله علائم بروز درماتیت تماسی تحریکی می باشد. این در حالی است که درماتیت تماسی آلرژیک با علائمی همانند جوش پوستی یا راش و خارش همراه می شود. توجه داشته باشید در صورتی که تماس پوست با عامل محرک زیاد شود، ممکن است ناحیه درگیر شده پوسته پوسته و ضخیم شده و حتی در صورت خارش، ترک بخورد!

حساسیت پوستی کودکان

پوست کودکان در مقایسه با سایر افراد از حساسیت بیشتری برخوردار می باشد. به همین علت نسبت به مواد آلرژی زا سریع تر واکنش داده و احتمال بروز حساسیت پوستی در آن ها بیشتر می شود. حتی در بسیاری از موارد، مشاهده می شود که کودک هیچ گونه تماسی با مواد آلرژی زا نداشته و صرفا به دلیل تماس مستقیم و طولانی مدت پوست با سطوح زبر و خشن، دچار حساسیت پوست صورت، دست یا پا شده است.

درمان حساسیت پوستی

شدت علائم، فراوانی راش ها و محل قرارگیری آن ها از جمله عوامل موثر در انتخاب راه درمان حساسیت پوستی می باشد. اولین قدم برای این کار، پیدا کردن و شناخت عوامل حساسیت زا می باشد. در صورت بروز علائم حساسیت پوستی، بلافاصله نسبت به شستشوی دست ها اقدام نمایید. دست های خود را با آب سرد و صابون غیرعطری بشویید تا ماده حساسیت زا از پوست شما جدا شده و تاثیر خود را از دست بدهد. اگر این ماده محرک پایه روغنی دارد، از الکل برای خنثی کردن و از بین بردن آن استفاده نمایید. در چنین مواقعی حتما پوست خود را مرطوب نگه دارید و لباس های آزاد و نخی بپوشید.

توجه داشته باشید که خاراندن پوست تنها باعث تشدید خارش شده و احتمال بروز عفونت را افزایش می دهد. کمپرس سرد و استفاده از کرم های مرطوب کننده بهترین راهکار برای تسکین خارش و کاهش التهاب است.

پماد حساسیت پوستی

تهیه برخی از داروها و پمادهای حساسیت پوستی لزوما به نسخه پزشک نیازی ندارد. برخی از این داروها که برای رفع التهاب و خارش موثر هستند عبارتند از:

• پماد کالامین (Calamine)
• پماد هیدروکورتیزون 1% (برای خارش های شدید)
• پماد اکسید روی یا زینک اکساید (Zinc Oxide)

اگرچه این پمادها را بدون داشتن نسخه پزشک نیز می توانید تهیه فرمایید، با این حال توصیه می شود که حتما پیش از استفاده با پزشک متخصص مشورت نمایید. همچنین تا حد امکان از مصرف این داروها برای کودکان زیر دو سال اجتناب فرمایید.

درمان خانگی حساسیت پوستی

با استفاده از مواد طبیعی همانند روغن نارگیل، روغن درخت چای، سرکه سیب، روغن زیتون، آلوئه ورا و … می توانید درمان های گیاهی و خانگی داشته باشید. برخی از راهکارهای خانگی برای رفع حساسیت پوست دست در ادامه خدمت شما معرفی شده است.

اسکراب جو دوسر و عسل

دو قاشق غذاخوری آرد جو دوسر را با یک قاشق چایخوری عسل، 5 قطره روغن نارگیل و 1 قاشق چایخوری روغن چریش ترکیب کنید تا ماده ای خمیری شکل به دست بیاید. این ماسک را روی پوست خود قرار دهید و 30 دقیقه صبر کنید تا خشک شود. سپس آن را با آب ولرم بشویید.

ماسک شیر و موز

یک عدد موز رسیده را با یک چهارم فنجان شیر سرد و 2 قطره روغن ریحان ترکیب کنید. این خمیر غلیظ را به نواحی آسیب دیده پوست بزنید و 45 دقیقه صبر کنید. در پایان، پوست خود را با آب خنک بشویید.

پیشگیری از حساسیت پوست دست

نکاتی وجود دارد که برای جلوگیری از بروز حساسیت های پوستی بهتر است آن ها را رعایت نمایید. برخی از این موارد به شرح زیر است:

• با پوشیدن دستکش می توان از پوست دست در برابر صابون ها، پاک کننده ها و سایر مواد شیمیایی مراقبت کرد. در فواصلی که از دستکش استفاده نمی کنید، آن ها را در هوای آزاد آویزان کنید تا خشک شوند.
• حتی الامکان دست های خود را با شوینده های ملایم، غیر معطر و فاقد رنگ شیمیایی بشویید. صابون های غیرمعطر و گلیسیرینه یکی از بهترین انتخاب های پیش رو در این ایام هستند.
• برای خشک کردن دست ها پس از شستشو، دستمال کاغذی یا حوله را به آرامی روی پوست دست خود قرار دهید. فشار آوردن به پوست و کشیدن محکم دستمال روی آن باعث تشدید خشکی، خارش و قرمزی دست ها می شود.
• زمان کار با مواد شوینده علاوه بر دستکش مناسب و نفوذناپذیر، از کرم های مرطوب کننده غیرمعطر نیز استفاده کنید.
• در انجام کارهای روزمره منزل مثل سبزی پاک کردن یا ‌گرفتن آب لیمو، از دستکش نخی استفاده کنید.
• زیورآلات و بدلیجات خود را با یک لایه برق ناخن بپوشانید تا از تماس مستقیم با پوست جلوگیری شده و احتمال بروزحساسیت پوست دست به کمترین میزان خود برسد.
• در مواردی که به صورت حاد دچار درماتیت تماسی شده باشید، کمپرس آب سرد می تواند از تشدید خارش و تورم ناحیه ملتهب جلوگیری نماید.
• در صورت امکان حتما برای شستن لباس ها از ماشین لباسشویی استفاده کنید.
• در موقع شستن دست ها از آب ولرم استفاده کنید و مقدار کمی صابون به کار ببرید.
• در هر بار شستشوی دست، حلقه و انگشتر را از دست خارج کنید. حلقه و انگشتر، صابون و رطوبت را در زیر خود جمع کرده و موجب آزرده شدن پوست می‌شوند.
• ترجیحا از تماس پوست دست با مواد معطر همانند ادکلن ها، اسانس ها و سایر مواد آرایشی معطر پیشگیری کنید.
• زمستان ها از دستکش استفاده کنید تا از خشکی پوست و پوسته شدن دست هایتان جلوگیری شود.
• به خاطر بسپارید که تماس با کدام فرآورده یا انجام کدام فعالیت سبب ایجاد حساسیت می شود.
• در صورت مشاهده علائمی مانند تغییر رنگ پوست، سوزش، خارش و درد، به منظور جلوگیری از بیماری ها و حساسیت پوستی لازم است سریعا به پزشک مراجعه شود.

چه وقت برای حساسیت پوستی دست به پزشک مراجعه کنیم؟

اگرچه راش و سایر علائم ذکر شده بسیار شایع بوده و به دلایل مختلفی می تواند ایجاد شده باشد؛ با این حال بروز حساسیت پوستی می تواند هشداردهنده نیز باشد! در این صورت نباید به آن بی توجه باشید. حتی ممکن است شدت حساسیت به گونه ای باشد که استفاده از درمان های دارویی نیز لازم باشد.

علائمی وجود دارد که با مشاهده آن ها و یا تشدید علائم باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه نمایید:

• درگیر شدن بخش بزرگی از بدن
• تاول های شدید
• ایجاد راش در نزدیکی چشم ها
• داغ بودن پوست در هنگام لمس
• تداوم خارش و التهاب پوست با وجود مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک
• مشکلات تنفسی
• خس خس سینه
• تورم گلو
• تعریق بیش از حد
• حالت تهوع و گیجی
• تنگی قفسه سینه